Kleszcze to małe pajęczaki, które mogą być nosicielami wielu groźnych chorób zakaźnych. Niektóre z nich mogą dotknąć nie tylko ludzi, ale także naszych czworonożnych przyjaciół. W Polsce psy narażone są przede wszystkim na babeszjozę, anaplazmozę, erlichiozę, boreliozę. Jak rozpoznać te choroby i jak im zapobiegać?
Babeszjoza
Babeszjoza psów, inaczej piroplazmoza, to choroba odkleszczowa wywołana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia, które atakują krwinki czerwone psa i powodują ich rozpad. Choroba może mieć przebieg ostry lub przewlekły i objawia się m.in. anemią, gorączką, zażółceniem błon śluzowych i ciemnym zabarwieniem moczu. Babeszjoza jest groźna dla życia psa i wymaga szybkiego leczenia.
Jak dochodzi do zakażenia?
Babeszjoza przenoszona jest głównie przez kleszcze z rodzaju Dermacentor reticulatus, u których w gruczołach ślinowych znajdują się chorobotwórcze pierwotniaki Babesia. W naszym rejonie dominuje Babesia canis, ale także spotykane są już Babesia gibsoni, vogeli, microti przywleczone z innych krajów Europy i Azji. Pierwotniaki dostają się do krwiobiegu psa w trakcie żerowania kleszcza. Do zarażenia dochodzi najczęściej nie wcześniej niż po 48 godzinach, chociaż znane są przypadki zarażenia już po 8 godzinach, gdy kleszcze żerował wcześniej na innym zwierzęciu.
Jakie są objawy babeszjozy?
Objawy babeszjozy u psa nie są natychmiastowe i zwykle zaczynają ukazywać się po około 2-3 tygodniach od momentu ukąszenia przez pasożyta.
Główne objawy babeszjozy u psów to:
- brak apetytu,
- osłabienie, posmutnienie pupila,
- gorączka,
- wymioty,
- chwiejność (zauważalna szczególnie na tylnych kończynach),
- szybsze bicie serca,
- zażółcenie błon śluzowych,
- ciemniejszy kolor moczu (może być pomarańczowy lub czerwony),
- powiększenie śledziony.
Symptomy choroby mogą się różnić w zależności od stopnia zaawansowania niedokrwistości. Niekiedy objawy są mocno niespecyficzne.
Jak rozpoznać i leczyć babeszjozę?
Lekarz weterynarii stawia diagnozę na podstawie wywiadu z właścicielem, objawów klinicznych oraz wyników podstawowych badań krwi – w tym przede wszystkim morfologii. Nierzadko stwierdza się w przebiegu choroby anemię oraz małopłytkowość (trombocytopenię). W takiej sytuacji niezbędne do potwierdzenia choroby jest ocena rozmazu krwi, który stwierdza obecność Babesii w erytrocytach.
Leczenie babeszjozy polega na podaniu specyficznych leków przeciwpasożytniczych oraz wspomagających układ krwiotwórczy i odpornościowy. W ciężkich przypadkach konieczne może być przetoczenie krwi lub osocza. Leczenie powinno być prowadzone pod nadzorem lekarza weterynarii, który monitoruje stan psa i dostosowuje dawkę leków.
W przypadku podejrzenia babeszjozy u psa należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza weterynarii, ponieważ im szybciej rozpocznie się leczenie, tym większe są szanse na wyleczenie i uniknięcie poważnych powikłań zdrowotnych.
Anaplazmoza
Anaplazmoza to choroba bakteryjna wywoływana przez Anaplasma phagocytophilum lub Anaplasma platys, które zakażają białe krwinki psa. Anaplazmoza objawia się między innymi:
- gorączką
- osłabieniem
- brakiem apetytu
- utratą masy ciała
- bólami stawów i mięśni
- powiększeniem węzłów chłonnych, śledziony i wątroby
- zaburzeniami krzepnięcia krwi
Leczenie anaplazmozy polega na podaniu antybiotyków z grupy tetracyklin oraz leków wspomagających układ odpornościowy i krwiotwórczy. Niektóre psy mogą być nosicielami bakterii bez wykazywania objawów.
Borelioza
Borelioza, nazywana również chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową, jest wywoływana przez bakterie z rodzaju Borrelia. Bakterie te są przenoszone przez kleszcze, które żerują na gryzoniach, zwierzynie płowej i psach. Szacuje się, że około jedna trzecia populacji kleszczy w Polsce może przenosić boreliozę .
Bakterie wywołujące boreliozę uwalniają się z gruczołów ślinowych kleszcza dopiero po kilku dniach od rozpoczęcia żerowania. Umiejscawiają się w skórze, stawach, tkance łącznej i tkance mięśniowej psa. Z reguły pierwszy atakowany jest staw położony najbliżej miejsca wczepienia się kleszcza. Bakterie boreliozy mogą też przedostać się do krwiobiegu i atakować inne narządy, takie jak serce, nerki czy mózg.
Jakie są objawy boreliozy u psa?
Objawy boreliozy u psów pojawiają się bardzo późno, bo dopiero po 2-5 miesiącach od zarażenia . Nie wszystkie psy wykazują objawy boreliozy – choroba ta często przebiega bezobjawowo . Objawy boreliozy zależą od narządów, które są zaatakowane przez bakterie i przeciwciała wywołujące stan zapalny. Najczęstsze objawy boreliozy u psa to:
- nawracająca kulawizna i niechęć do aktywności fizycznej spowodowane zapaleniem stawów,
- wysoka gorączka (dochodząca nawet do 41,5 stopnia),
- osowiałość, apatia i brak apetytu,
- wymioty i biegunka,
- trudności w oddychaniu przy zapaleniu i niewydolności mięśnia sercowego,
- drgawki i zaburzenia neurologiczne przy zapaleniu opon mózgowych,
- obrzęk stawów i limfatycznych węzłów chłonnych,
- rumień wokół miejsca ugryzienia kleszcza (trudny do zauważenia ze względu na sierść).
Jak rozpoznać boreliozę u psa?
Rozpoznanie boreliozy u psa jest trudne ze względu na jej nietypowe i opóźnione objawy. Nie wystarczy sama obserwacja kliniczna – konieczne są badania laboratoryjne. Najczęściej stosowanym testem jest ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay), który wykrywa obecność przeciwciał przeciwko bakteriom boreliozy w surowicy krwi psa. Test ten jest jednak niedoskonały – może dać wynik fałszywie dodatni lub fałszywie ujemny. Dlatego zaleca się potwierdzenie wyniku testem Western blot, który jest bardziej swoisty i czuły .
Jak leczyć boreliozę u psa?
Leczenie boreliozy u psa polega na podawaniu antybiotyków, które niszczą bakterie boreliozy. Najczęściej stosowanym antybiotykiem jest doksycyklina, która podawana jest przez 2-4 tygodnie. Antybiotykoterapia jest skuteczna, jeśli rozpocznie się ją jak najszybciej po zarażeniu. W późniejszych stadiach choroby może być konieczne podawanie innych leków, takich jak przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe czy wspomagające pracę serca i nerek .
Leczenie boreliozy u psa nie zawsze prowadzi do całkowitego wyleczenia. Często dochodzi do nawrotów choroby lub powikłań, takich jak zapalenie stawów, niewydolność nerek czy uszkodzenie mózgu. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia psa i stosowanie się do zaleceń lekarza weterynarii.
Erlichioza
Erlichioza to choroba bakteryjna wywoływana przez Ehrlichia canis lub Ehrlichia ewingii, które zakażają białe krwinki psa. Wektorami tej choroby są kleszcze z gatunku Rhipicephalus sanguineus [4]. Erlichioza objawia się między innymi:
- gorączką
- osłabieniem
- brakiem apetytu
- utratą masy ciała
- bladością błon śluzowych
- krwawieniami z nosa, dziąseł lub skóry
- powiększeniem węzłów chłonnych, śledziony i wątroby
- zaburzeniami krzepnięcia krwi
Leczenie erlichiozy polega na podaniu antybiotyków z grupy tetracyklin oraz leków wspomagających układ odpornościowy i krwiotwórczy. Niektóre psy mogą być nosicielami bakterii bez wykazywania objawów.
Jak zapobiegać chorobom odkleszczowym?
Najlepszym sposobem zapobiegania chorobom odkleszczowym jest unikanie kontaktu psa z kleszczami. Można to osiągnąć poprzez:
- stosowanie preparatów odstraszających lub zabijających kleszcze, takich jak obroże, krople, tabletki,
- dokładne sprawdzanie psa po każdym spacerze i usuwanie kleszczy za pomocą pęsety lub specjalnego haczyka; ważne jest, aby nie zgnieść kleszcza ani nie smarować go żadnymi substancjami, ponieważ może to spowodować wydzielanie śliny przez pasożyta i zwiększyć ryzyko zakażenia,
- zgłaszanie się do lekarza weterynarii w razie podejrzenia choroby odkleszczowej u psa.
Kleszcze mogą przenosić wiele groźnych chorób. Niektóre z nich mogą być śmiertelne lub prowadzić do trwałych uszkodzeń narządów. Dlatego ważne jest zapobieganie ukłuciom kleszczy oraz szybkie reagowanie w razie podejrzenia zakażenia. Pamiętajmy, że zdrowie naszego psa zależy od naszej troski i odpowiedzialności.